Ξέρουμε πως προσβάλλουμε τα πνευματικά δικαιώματα με την κάθε δημοσίευση στο blog και ότι με ένα νεύμα του νόμου και του δημιουργού και του κληρονόμου και του εκδοτικού και του θιγμένου θα μπορούσαμε σε ελάχιστο χρονικό διάστημα να βρεθούμε είτε πίσω από τα κάγκελα, είτε πάνω σ'αυτά. Όμως ό,τι ανεβαίνει, ανεβαίνει από την φυσική διάθεση να μοιραστούμε, να θυμίσουμε, να μονολογήσουμε όπως θα το κάναμε ούτως ή άλλως.

Τετάρτη 28 Οκτωβρίου 2020

Μάσα Καλέκο - Κρίσιμες Ερωτήσεις



Υπάρχει ακόμη η φωτογραφία μου στο τραπέζι σου;

Ξαναδιαβάζεις πότε πότε τα γράμματά μου;

Το μικρό χωριάτικο σπίτι με την κυρτή

ξύλινη στέγη είναι πάντοτε γραφικό όπως τότε;

Χτυπάει ακόμη το κουδούνι του σπιτιού τόσο τσιριχτά

και σταματάει μετά πάντοτε τρομαγμένο;...

Γαυγίζει πάντοτε ο Ντάκελ Γιούλιους τόσο βραχνά;

Τ’ απογεύματα είναι όπως τότε τόσο σιωπηλά;

Εξακολουθείς να μην έχεις τηλέφωνο;

Έχεις πάντοτε στο μπαλκόνι εκείνη την αιώρα;

Ακούς ακόμη δίσκους με Σούμπερτ

στο παλιό γραμμόφωνο;

Υπάρχουν πάντοτε κύβοι ζάχαρης για το τσάϊ;

Η Ιωάννα λέει πάντοτε

«Απαγορεύεται να πατάτε

στο γρασίδι του κήπου»;

Η θαλάσσια αύρα φυσά το πρωί πάντοτε τόσο δροσερή;

Χαμογελά την νύχτα η Σελήνη τόσο αμήχανη;

Ψάχνεις ποτέ να με βρεις στον δρόμο;

... Είναι ακόμη η φωτογραφία μου στο τραπέζι σου;

Είναι ακόμη η φωτογραφία μου...; Μα αφού εγώ η ίδια την έσκισα!

Και μην πιστέψεις ότι μου λείπει η δικιά σου.

Απλά είναι φορές που θέλει κάποιος να μάθει ένα σωρό πράγματα,

όταν είναι μόνος, ολομόναχος...


(μετάφραση: Γιάννης Φαρμακίδης)



Η Mascha Kaléko (το βαφτιστικό της όνομα ήταν Golda Malka Aufen, 1907 - 1975) γεννήθηκε στην Πολωνία, αλλά μεγάλωσε στην Γερμανία. Άρχισε να γράφει ποιήματα στη γερμανική γλώσσα, πρώτη παρουσία το 1929 - το 1933 οι Ναζί λογοκρίνουν τα ποιήματά της. Λίγο πριν την έναρξη του Β' ΠΠ, μεταναστεύει στην Νέα Υόρκη, επιστρέφει το 1956 (αλλού γράφει το 1960) στο Βερολίνο για να παραλάβει το βραβείο Fontane, το οποίο τελικά αρνείται επειδή θα της το έδινε ένας πρώην αξιωματούχος των Ναζί. Βιοποριζόταν ως γραμματέας και αυτή η θέαση πίσω από το γραφείο της μετριότητας και των περιορισμένων δυνατοτήτων της έδωσε το κύριο υλικό στην ποίηση της. Άλλοι διαβάζουν ανθρώπους καρικατούρες πρόωρα γερασμένοι σε μία παρακμιακή Δημοκρατία της Βαϊμάρης κι άλλοι διαβάζουν την ίδια τους τη ζωή - μία ζωή που περνάει, αδιαφορώντας πρακτικά για την υψηλή τέχνη. Χάρη σε φετινό doodle της Google και κυρίως χάρη στο μαγνητικό ασπρόμαυρο βλέμμα της πιο γνωστής της φωτογραφίας, πολλοί μαθαίνουν την ύπαρξη της. Ένα πανέξυπνο doodle γεμάτο φυτά, που ήταν και η κεντρική ποιητική εικόνα του ποιήματος  «Λίγη δόξα» («Das Bißchen Ruhm») - η φήμη, λέει η ποιήτρια, όπως και τα φυτά χρειάζονται καθημερινή φροντίδα. Μην ψάξετε βιβλίο της μεταφρασμένο στα ελληνικά. Δεν θα βρείτε, όπως και πολλών ακόμη γερμανόφωνων ποιητριών. 



Δευτέρα 26 Οκτωβρίου 2020

Τα Οφέλη του να είσαι γυναίκα καλλιτέχνης



 


ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ : 



Δουλεύεις χωρίς το στρες της επιτυχίας

Δεν χρειάζεται να παρευρίσκεσαι στις εκθέσεις των ανδρών

Μπορείς να ξεφύγεις από τον κόσμο της τέχνης ανά πάσα στιγμή δουλεύοντας τρεις και τέσσερις δουλειές

Γνωρίζεις ότι η καριέρα σου μπορεί να αναγνωριστεί στα ογδόντα σου

Καθησυχάζεσαι γιατί όποιο είδος τέχνης κι αν δημιουργήσεις θα χαρακτηριστεί ως γυναικείο

Δεν μένεις ποτέ κολλημένη σε σταθερό πόστο διδασκαλίας

Βλέπεις τις ιδέες σου να γίνονται ιδέες στα έργα των άλλων

Έχεις την ευκαιρία να διαλέξεις ανάμεσα σε καριέρα και μητρότητα

Δεν χρειάζεται να στραβοκαπνίζεις τεράστια πούρα ούτε να ζωγραφίζεις φορώντας μπερέδες 

Έχεις περισσότερο χρόνο να δουλεύεις άπαξ και σε παρατήσει ο σύντροφός σου για κάποια νεότερη

Το όνομά σου βρίσκεται πάντα σε αναθεωρημένες εκδόσεις ιστορίας της τέχνης

Δεν χρειάζεται να υποστείς τη μεγάλη αμηχανία να σε αποκαλέσουν διάνοια

Μπαίνει η φωτογραφία σου σε όλα τα περιοδικά τέχνης φορώντας το κοστούμι του γορίλα. 



GUERILLA GIRLS 



Τετάρτη 14 Οκτωβρίου 2020

Idea Vilariño - Ποιήματα





Η Ιδέα Βιλαρίνιο (1920 - 2009) υπήρξε σημαντική ποιήτρια και λογοτέχνις της Ουρουγουάης. Μετέφρασε και παρουσίασε το μεγαλύτερο μέρος των έργων του Σαίξπηρ στην ουρουγουανή κοινωνία. Μέλος της Γενιάς του 45, μέλος μίας μεσοαστικής καλλιεργημένης οικογένειας, μέλος μίας κοινωνίας ποδοσφαιρόφιλης, ουδέτερης, εκπαιδευμένης [και φιλελληνικής] - θα ήταν επιφανειακό να πούμε ότι η Ι. Βιλαρίνιο δεν αισθάνθηκε μέλος κανενός υγιούς οργανισμού. Είναι όμως γεγονός, ότι σε συνεντεύξεις της, πάντοτε ξεκινούσε να μιλάει για τα ποιήματά της χαμογελαστή και με την ώρα αντικαθιστούσε το χαμόγελο με ˈθli.psi και kai.ˈmɔ. 

Από τα Nocturnos της κυρίως τα παρακάτω ποιήματα. Για μία καλύτερη εικόνα της ποιήτριας, αναζητήστε το βιβλίο Το Άνθος της Στάχτης, στην πολύ καλή μετάφραση και παρουσίαση της Έλενας Σταγκουράκη, εκδόσεις Gutenberg. 


~ * ~


Γ’


Η θάλασσα πηγάδι είναι, σκότος

τα αστέρια απλά πηλός που λαμπυρίζει,

η αγάπη όνειρο και τρέλας κρότος·

η νύχτα κίτρινη μεμιάς γυρίζει.

 

Τα αστέρια απλά πηλός που λαμπυρίζει,

η θάλασσα πικρού νερού πηγάδι,

η νύχτα κίτρινη μεμιάς γυρίζει,

η νύχτα με του ψύχους το ψεγάδι.

 

Η θάλασσα πικρού νερού πηγάδι,

παρά τις στιχουργίες των ανθρώπων·

η θάλασσα πηγάδι είναι σκότος.

 

Η νύχτα με του ψύχους το ψεγάδι.

Παρά τις στιχουργίες των ανθρώπων,

η αγάπη όνειρο και τρέλας κρότος.

(Πρώιμα Ποιήματα, 1942)



ΩΣ ΠΟΤΕ

 

Ως πότε νεύματα και

νοήματα και λέξεις

η γνωστή κωμωδία

το άθλιο καρναβάλι

η θλιβερή περιπέτεια

μιας ύπαρξης εγκάρδιας

ανάμεσα σε τόσα

είδη άψυχα και κρύα

που στην κατάστασή τους

θα φτάσουμε μια μέρα.

(Νυχτερινά)

 


ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟΣ

 

Σαν και το σκύλο μόνος

σαν τον τυφλό και τον τρελό

με ανεμούριο ίδιος, που στον ιστό γυρίζει

μόνος μόνος μόνος

σαν το νεκρό σκυλί ή

σαν άγιο μοναχό ή

σαν και το μενεξέ ή

σαν το γραφείο τη νύχτα

άδειο και κλειστό

απομονωμένο

κανείς δεν θα πάει

πια κανείς δεν θα ‘ρθει

του θανάτου του τον τρόπο κανείς δεν θα σκεφτεί

κανείς δεν θα φωνάξει

κανείς δεν θ’ ακούσει τις φωνές για βοήθεια

κανείς κανείς κανείς

δεν νοιάζεται κανείς.

Σαν το γραφείο τη νύχτα, τον άγιο ή το κοντάρι

απ’ όλα ξεκομμένος

μόνος σαν τον νεκρό μες στη διπλή του κάσα

να χτυπάει το καπάκι και να κραυγάζει

και στο σπίτι

οι συγγενείς να πίνουν αγχολυτικά και τίλιο

και επιτέλους να ξαπλώνουν

ενώ ο θάνατος κλείνει το στόμα του άλλου

που σιωπά και πεθαίνει σε πηχτό σκοτάδι

μόνος σαν νεκρός ή σαν σκύλος

με ανεμούριο ίδιος, που στον ιστό γυρίζει

μόνο μόνο μόνο


(Νυχτερινά, 12 Ιανουαρίου 1951)

 


ΑΠΑΡΙΘΜΩΝΤΑΣ

 

Ασθένεια και κρύο

και στενοχώρια τόση

και μέρες μέρες μέρες

ασθένεια και θλίψη

και κόπωση και αρρώστια.

Αέρας παγωμένος

και βάσανα και κρύο

κανείς ουτ’ ένα γράμμα

μιζέρια ελεημοσύνη

λογαριασμοί αποδείξεις.

Ο άνεμος στον τρίτο

χαράματα απαίσια

και νύχτες πιο χαμένες

καημοί

και μέρες μέρες μέρες

μιζέρια αέρας κρύο

ασθένεια και θλίψη.

 

(Νυχτερινά, 1953)

 

 

ΣΑΝ ΠΑΡΩ ΚΑΘΡΕΦΤΗ ΓΙΑ ΤΟ ΜΠΑΝΙΟ…

 

Σαν πάρω καθρέφτη για το μπάνιο

στο πρόσωπο θα με κοιτάξω

θα κοιταχτώ

αφού ποιος άλλος τρόπος πες μου

ποιος τρόπος άλλος να μάθω ποια είμαι.

Κάθε φορά που το κεφάλι θα σηκώνω

απ’ τον κυκεώνα βιβλίων και χαρτιών

φέρνοντας το κενό και κορεσμένο

αφήνοντας το εκεί ν’ αναπαυτεί για μια στιγμή

στα μάτια θα το κοιτάζω με κάτι

σαν ανησυχία και περιέργεια και φόβο

ή μονάχα με κούραση με δυσθυμία

με την αντίστοιχη φιλία την παλιά

με προσήλωση, με σοβαρότητα θα με κοιτάζω

σαν εκείνη την παράξενη φορά – στα έντεκά μου –

και κοίτα, θα μου λέω, να ‘σαι

σίγουρα

θα σκέφτομαι δε μ’ αρέσει ή θα σκέφτομαι

ότι το πρόσωπο αυτό το μόνο δυνατό υπήρξε

και θα μου λέω, αυτή είμαι εγώ, αυτή είναι η ιδέα

και θα της χαμογελώ

δίνοντάς μου κουράγιο.

 

(Νυχτερινά, 7 Φεβρουαρίου 1965)