Μου είναι πολύ δύσκολο να γράψω για το πόσο θέλω να σε ευχαριστήσω, αλλά από κάπου πρέπει να ξεκινήσω. Θέλω να σου πω ότι ούσα μαζί σου, ακόμη και μόνη ήταν σαν να ήμουν μέρος της μεγαλύτερης και πιο απέραντης κοινότητας που θα μπορούσα να φανταστώ. Σε νιώθω πιο κοντά κι από αδερφή, αφού όλα τα εκπληκτικά αισθήματα που νιώθω δ ι ά λ ε ξ α να τα νιώσω. Ξέρεις ποια ανάμνηση έχω στην καρδιά μου πιο πολύ; Εκείνης της στιγμής που γύρισες και μου χαμογέλασες, μόλις συνειδητοποίησες πως σε αγαπούν.
Να ‘μαστε λοιπόν, γυμνές ερωμένες,
όμορφες στα μάτια μας – κι αυτό φτάνει –
τα φύλλα των βλεφάρων μας τα μόνα μας σκεπάσματα,
ξαπλώνουμε καταμεσής της μαύρης νύχτας.
Όμως ξέρουν για μας, ξέρουν,
οι τέσσερις γωνιές, και η σόμπα δίπλα μας.
Επιδέξιες σκιές κι αυτές επίσης ξέρουν,
Το τραπέζι ξέρει, μα μένει σιωπηλό.
Τα φλιτζάνια μας ξέρουν μέχρι πάνω
γιατί κρυώνει το τσάι.
Κι ο γέρο-Σουίφτ μπορεί με σιγουριά να πει
ότι το βιβλίο του έχε μπει στην άκρη.
Ακόμη και τα πουλιά έχουν γνώση:
τα είδα να γράφουν στον ουρανό
θρασύτατα και φανερά
το ίδιο αυτό όνομα με το οποίο σε φωνάζω.
Τα δέντρα; Μπορείς να μου εξηγήσεις
το ακαταπόνητο ψιθύρισμά τους;
Και ο αγέρας μπορεί να ξέρει, μου λες,
το πώς, είναι μυστήριο.
Μια νυχτοπεταλούδα μάς ξάφνιασε μεσ’ από τις γρίλιες,
τα φτερά της χνούδια πούπουλα.
Η σιωπηλή της πορεία – κοίτα πώς φτερουγίζει
σ’ ένα επίμονο πηγαινέλα.
Ίσως βλέπει εκεί που τα μάτια μας αποτυγχάνουν
με ενός εντόμου την έμφυτη οξυδέρκεια.
Ποτέ δεν διαισθάνθηκα, ούτε εσύ μπορούσες να πεις
πως οι καρδιές μας φωτοβολούσαν στο σκοτάδι.
Από τη συλλογή "Άνθρωποι πάνω στη Γέφυρα", 1986
Μετάφραση: Ευαγγελία Καριοφυλλίδου
Κάθε χώρος έχει τα αρνητικά του και τα θετικά του. Είναι αναπόδραστο κομμάτι της κίνησης και της σκέψης των ανθρώπων. Αυτό και μόνο αρκεί να κάνει έναν χώρο ζωντανό. Το Εμπρός δεν ήταν μόνο χώρος ζωντανός ήταν και χώρος πειραματισμού και συνδιαμόρφωσης στην ποίηση μίας εποχής που έδειχνε να χωράει μόνο ποίηση, κίνηση και ψυχισμό.
Δεν είναι εύκολο να καταφέρεις να κάνεις τέχνη. Το Εμπρός το έκανε λίγο λιγότερο δύσκολο.
 |
| Θέατρο Εμπρός, από προσωπικό αρχείο, 2016 |
 |
| Θέατρο Εμπρός, από προσωπικό αρχείο, 2016 |
 |
| Ένα από τα Φεστιβάλ του Εμπρός που φιλοξένησε συμμετοχή μου |
 |
| Metamorphosis insectorum Surinamensium, 1705. Βιβλίο της Maria Merian, σχετικά με τη μεταμόρφωση της πεταλούδας. Ένα σπουδαίο βιβλίο που διεύρυνε σημαντικά την εμπειρική βάση της ευρωπαϊκής εντομολογίας. |
 |
| Metamorphosis, 1912. Βιβλίο του Franz Kafka, σχετικά με τη μεταμόρφωση του ανθρώπου σε σκαθάρι. Ένα σπουδαίο βιβλίο που μίλησε για την αγωνία και την αλλοτρίωση μίας ολόκληρης εποχής. |
«Οι Γυναίκες ζούνε σαν Νυχτερίδες
ή Κουκουβάγιες,
εργάζονται σαν Κτήνη
και πεθαίνουν σαν Σκουλήκια»
M. Cavendish
Η Margaret Cavendish Δούκισσα του Νιουκάσλ (17ος αι.), ήταν αγγλίδα αριστοκράτισσα, φιλόσοφος, ποιήτρια, επιστήμονας, μυθιστοριογράφος, δοκιμιογράφος, θεατρική συγγραφέας. Την φωνάζανε Τρελο-Ματζ (Mad Madge) εξαιτίας της επίµονης ενασχόλησής της µε τη λογοτεχνία και το γράψιµο, ενώ άσκησε κριτική σε επιφανείς διανοητές της εποχής της, τον Τόµας Χοµπς και τον Ρενέ Ντεκάρτ. Υψωσε µία από τις πρώτες φωνές υπέρ των δικαιωµάτων των ζώων. ∆εν έκρυψε ποτέ την επιθυµία της να γίνει διάσηµη µέσα από το έργο της. Και όλα αυτά σε µια εποχή όπου όσες, ελάχιστες, γυναίκες τολµούσαν να δηµοσιεύσουν λογοτεχνικά ή φιλοσοφικά κείµενα δεν τα υπέγραφαν ποτέ µε το όνοµά τους. Ισως γι’ αυτό ο σύγχρονός της Samuel Pepys αποκαλούσε την Κάβεντις «τρελή, ξιπασµένη και γελοία».*
Η συγγραφή της απευθύνθηκε σε διάφορα θέματα, όπως το φύλο, η εξουσία, οι τρόποι, η επιστημονική μέθοδος κι η φιλοσοφία. Ο ουτοπικός της ρομαντισμός, Ο φλεγόμενος κόσμος («The Blazing World»), είναι ένα από τα πρώτα παραδείγματα επιστημονικής φαντασίας.
"υπήρξε έντονη ανταλλαγή απόψεων, υπέρ και κατά - όπως φαίνεται δε, οι περισσότεροι είναι κατά και πιστεύουμε ότι πολλά τραγούδια θα ακουστούν στην πόλη για το γεγονός".
Η επίσκεψη της Cavendish στην Εταιρία δημιούργησε ένα προηγούμενο - αλλά αρνητικό. Καμία γυναίκα δεν εξελέγη πλήρες μέλος της Βασιλικής Εταιρίας ως το 1945. Επί 300 σχεδόν χρόνια, η μόνη γυναικεία παρουσία στη Βασιλική Εταιρία ήταν ένας σκελετός για τα μαθήματα ανατομίας.
Ωστόσο, η Cavendish, πέντε χρόνια πριν την περίφημη επίσκεψη της στην Εταιρία, είχε συγγράψει ένα θεατρικό έργο με τίτλο The Female Academy, θέλοντας να παρουσιάσει τη σύγκρουση ανάμεσα σε μία αποκλειστικά γυναικεία και αντρική Ακαδημία. Καθώς η πλοκή του έργου εξελίσσεται, οι άντρες της πόλης εξοργίζονται με την απομόνωση των γυναικών στην Ακαδημία. Δημιουργούν λοιπόν μία αντρική ακαδημία δίπλα ακριβώς από την γυναικεία και παρακολουθούν τα μαθήματά τους από μία τρύπα στον τοίχο. Καθώς ακούνε περαιτέρω συζητήσεις πάνω στην αλήθεια, την φιλία, το θέατρο, τη ματαιοδοξία, την ανηθικότητα, την μοχθηρία, οι άντρες δυσαρεστούνται όλο και περισσότερο, όχι μόνο γιατί θεωρούν τις γυναίκες αχάριστες που δεν αρκούνται στο δώρο της Φύσης (να γονιμοποιούν), αλλά γιατί δεν αναφέρουν τους άντρες [τους] ούτε στις συζητήσεις, ούτε στα επιχειρήματά τους, ούτε γενικά - σαν να μην υπήρχαν. Το έργο της Cavendish τελειώνει με τους άνδρες να προκαλούν έναν εκκωφαντικό θόρυβο με ορειχάλκινες τρομπέτες για να διαλύσουν / βγάλουν το σμήνος των ακαδημαϊκών μελισσών από την ακαδημία (που ήταν και ένας ξεκάθαρος υπαινιγμός στο εργο του John Knox "The First Blast of the Trumphet Against the Monstrous Regiment of Women"**.
Τι απέγινε τελικά η Margaret Cavendish; Ίσως να θεωρήσουμε τέλος της τα λόγια της Virginia Woolf: «έβλεπε το πλήθος να στριµώχνεται γύρω από την άµαξά της όποτε έβγαινε από το σπίτι της, καθώς η τρελή ∆ούκισσα έγινε µπαµπούλας για να φοβίζουν οι µαµάδες τις έξυπνες θυγατέρες τους»*.
* Αρκουμανέα Λουίζα, 2012. Και πεθαίνουν σαν σκουλήκια, Το Βήμα, https://www.tovima.gr/2012/01/15/culture/kai-pethainoyn-san-skoylikia/
** Schiebinger L., 2006. Ο Νους δεν έχει Φύλο; Οι Γυναίκες στις Απαρχές της Νεωτερικής Επιστήμης, εκδ. Κάτοπτρο
[...] πάει και πάει ο μικρός βασιληάς πολύς δρόμος. Εκεί που πάει ένα ποτάμι βαθύ. Στο βυθό τρεις πνιγμένοι σα να συζητούν ο ένας απέναντι στον άλλο. Όρθιοι κι απαλά μπλέκουν τα χέρια τους και σκεπασμένοι με το πράσινο ζωντανό χνούδι του βυθού οι τρεις αγαπημένοι πνιγμένοι φίλοι. Και πάει πάει και συναντά μια ψηλή γυναίκα και γύρω της μικρά παιδιά. Η γυναίκα έφτιαχνε ένα περιδέραιο με χοντρές χάντρες τα παιδιά γύρω της. Οι χάντρες σαν μικρά κρεμμύδια. Πλησιάζει και βλέπει. Βολβοί ματιών οι χάντρες. Τα παιδάκια με τρύπια πρόσωπα η γυναίκα περνούσε στην κλωστή μάτια τα παιδάκια μείνανε χωρίς μάτια. Ο Τ κρατά μια μακρυά βελόνα. Σηκώνει το απαλό ματόφυλλο. […] Μπήγει βαθιά την βελόνα στην κόγχη και βαθιά και βαθιά.
Γιώργος Χειμωνάς, Μυθιστόρημα, σ. 202-203
