Ρώμος Φιλύρας: Ο Έλληνας Ρεμπώ

Γεννημένος το 1888, ο Έλληνας Ρεμπώ (κατά τον Βάρναλη*), ή αλλιώς ο Ιωάννης Οικονομόπουλος- όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, ήταν ποιητής και δημοσιογράφος στην εποχή του Μεσοπολέμου. Είναι απ'αυτούς τους ποιητές, όπως και άλλοι της γενιάς του, που μεγαλώνουνε και ζούνε με την απομόνωση του πολέμου. Ο Φιλύρας έζησε στρατιώτης στους Βαλκανικούς πολέμους και ανθυπολοχαγός στην περίοδο του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Και μετά τους πολέμους ακολουθεί μία εξίσου τρομακτική δίνη- αυτή της σύφιλης. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να αποταχθεί το 1924, λόγω της σύφιλης. Έπειτα ακολουθούν οι συνεργασίες με τα λογοτεχνικά και μη περιοδικά της εποχής του, όπως και η έκδοση πολλών ποιητικών συλλογών του. Όλα αυτά, ώσπου να μπει η τρέλα της σύφιλης για τα καλά μέσα στο αίμα του. Ο Φιλύρας εισήχθη στο Δρομοκαΐτειο το 1927 και έμεινε εκεί για δεκαπέντε χρόνια- έως το τέλος της ζωής του, που επισυνέβη το 1942. 

Ένα πολύ σημαντικό βιβλίο κυκλοφόρησε πρόσφατα, η δίτομη συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του Ρ. Φιλύρα με τίτλο "Ποιήματα - Άπαντα τα ευρεθέντα" και καλό θα ήταν να αναφερθεί ότι το Σάββατο 14 Δεκέμβρη θα γίνει ομιλία στην Στοά του Βιβλίου (Πεσμαζόγλου 5 & Σταδίου) στις 12:00 για το βιβλίο "Ποιήματα - Άπαντα τα ευρεθέντα", όπου θα μιλήσουν ακαδημαϊκοί και ποιητές. 

Ιδού ένα δείγμα της ποίησης του Ρ. Φιλύρα: 

ΣΚΑΡΑΜΑΓΚΑΣ

Σαν κέντημα γύρω οι βράχοι κ΄ οι λόφοι του Κορυδαλλού

στο λιμανάκι, ονειρεμένο, του γραφικού Σκαραμαγκά

κ΄ οι βάρκες στην ακρογιαλιά, που βάζουν πλώρη αργά γι΄ αλλού

τα παραγάδια και τ΄ αγκίστρια κ΄ οι πετονιές αραδαριά.

Όλος γαλήνιο αραξοβόλι ο κόλπος του Σκαραμαγκά

κι αντίκρυ η θρυλική Ελευσίνα, Κούντουρα, Μάντρα και τα Βίλλια

κόττερα μάγα, καραβάκια, τράτες, που σέρνονται αργά,

κι άλλα πλεούμενα που φεύγουν γοργά και παίρνουν φόρα μίλια.

Γλυκόχρωμα γαλάζια ως πέρα τα τρεμοσάλευτα νερά,

τα κύματα μ΄ αφρόν ολάσπρο, κάπου στο βάθος των κατάρτια

και τα βουνάκια και τα βράχια, τα δεντελλένια στη θωριά

και κάποτε και κάπου – κάπου πανάκια ολόλευκα και ξάρτια.

Κι απ΄ όλα, από τις αχτιβάδες, και τα πετράδια στ΄ ακρογιάλι

ως τα βουνάκια και τα ψάρια, που τ΄ αγκιστρώνουν πετονιές

λάμπει μια υγεία και μιαν αύρα φυσάει σα νίκη ή μαϊστράλι

πνέει απ΄ τα βάθη κ΄ ένα ρέμα, παίρνει και ρέει απ΄ τις ρονιές.

Κι απ΄ το Δαφνί, τη Σαλαμίνα, το Ναύσταθμο κι ακόμα πέρα

ο θρίαμβος των τοπίων παίρνει και βασιλεύει γραφικά

σμίγουν το χώμα, το χαλίκι κ΄ οι γλάροι στο γλαυκό του αιθέρα

και νανουρίζεται η ψυχή μας στο κύμα αιθέρια και γλυκά.

~ ~ ~

ΣΤΟΝ ΑΔΗ

Μια μέρα θα μισέψουμε στα σκότη

κι αν δεν το ήπιαμε όλο το ποτήρι.

Κι αν δεν εμείναμε σε θεία αγνότη,

το κορμί μας στον τάφο θ’ απογείρει.

Στερνή αγάπη θε να μοιάζει πρώτη,

τόση λαχτάρα μες στο πανηγύρι

της ζωής μας ανάρπαζε κι η νιότη

μας φούντωνε του αίματος τη πύρη.

Οι κοπέλες μονάχα θα εικονίζουν

κάθε χαρά που πέρασε και πάει

και θα στέκουν εμπρός μας σε παράτα.

Κι ούτε κι ο νους θα ξέρει όταν θα σχίζουν,

σαν άγγελοι των ουρανών τα χάη,

ποια πιο πολύ μας χρύσωνε τα νιάτα.

*Ο  Κώστας Βάρναλης επισκέφτηκε τον Φιλύρα στο Δρομακαΐτειο. Σε αυτήν την επίσκεψη πήρε από τον  Φιλύρα  τέσσερα ποιήματα και ένα πεζό, μεταξύ των οποίων είναι και ο “Σκαραμαγκάς”.