Πηγές του "Ερωτόκριτου"

Ο πρώτος που ανακάλυψε την κύρια πηγή του "Ερωτοκρίτου" είναι ο Ηπειρώτης καθηγητής της Ιονίου Ακαδημίας Χριστόφορος Φιλητάς (+ 1867). Σε αδημοσίευτη εργασία του ο Φιλητάς επισημαίνει το μεσαιωνικό γαλλικό μυθιστόρημα "Paris et Vienne" (του 1432) και τις ομοιότητες ανάμεσα σ' αυτό και τον "Ερωτόκριτο".

                                                      [...] 

    Πράγματι πολλά στοιχεία της πλοκής του "Ερωτοκρίτου" κυρίως στην αρχή και στο τέλος του έργου θυμίζουν πολύ το δυτικό μυθιστόρημα. Τα αντίστοιχα μέρη είναι ο έρωτας του νέου Paris για τη Vienne, κόρη του "δελφίνου" (ηγεμόνα) της ομώνυμης πόλης (Vienne) στη νότια Γαλλία, τα νυχτερινά τραγούδια του ερωτευμένου, ο φίλος του Edoardo, η απόπειρα για τη σύλληψη του τραγουδιστή, το κονταροχτύπημα, η αρρώστια του πατέρα του Paris και η επίσκεψη της Vienne, η πρόταση γάμου στον βασιλιά. Από εκεί και πέρα οι πλοκές των δύο έργων αποκλίνουν εντελώς.

                                                     [...]

   Ο Κορνάρος χρησιμοποίησε μέρος της πλοκής του δυτικού αυτού μυθιστορήματος οργανώνοντας καλύτερα τη δομή, λιγοστεύοντας τα πρόσωπα και αποφεύγοντας τις επαναλήψεις. Έτσι πέτυχε μια συνεπέστερη σύνθεση. Ωραίο εύρημα στον Κορνάρο είναι π.χ. ότι η Αρετούσα παίρνει από το σπίτι του αγαπημένου της τα τραγούδια που έχει ήδη ακούσει και τη ζωγραφιά της και ότι εκδηλώνει το ενδιαφέρον της με τα μήλα που του στέλνει, όταν ο νέος προσποιείται τον άρρωστο ακριβώς λόγω της εξαφάνισης των χαρτιών αυτών.

                                                    [...]

  Σημαντική είναι και η επίδραση  του "Orlando Furioso" του Ariosto στον "Ερωτόκριτο". Η εχθρική εισβολή και ο πόλεμος, που εισάγει ο Κορνάρος αντί της σταυροφορίας, είναι εμπνευσμένα από τον Ariosto. Την ίδια προέλευση έχει και ο μαυροφόρος ιππότης, η μονομαχία για το χαμένο σπαθί, η προξενιά με γιο του βασιλιά του Βυζαντίου, η κρίση του αγώνα με μονομαχία δύο ηρώων έπειτα από σχετικό όρκο των αντιπάλων βασιλιάδων, η εμφάνιση του άγνωστου πολεμιστή-σωτήρα. Άν και τα στοιχεία αυτά οργανώνονται σε διαφορετική θέση και λειτουργούν διαφορετικά, είναι φανερό ότι για τον Κορνάρο ο Ariosto δεν είναι απλώς πηγή μεμονωμένων θεμάτων, παρομοιώσεων και εικόνων, αλλά και βασικού μέρους της πλοκής.

                                                   [...]

Όσα είπαμε αφορούν στα ξένα πρότυπα ή ορθότερα "πηγές" του Κορνάρου.

Βινσέντζος Κορνάρος, Ερωτόκριτος

Επιμέλεια: Στυλιανός Αλεξίου,  Εστία, Νέα Ελληνική Βιβλιοθήκη