Δεν είναι πολύς καιρός που γίνηκε συζήτηση στα περιοδικά και στις εφημερίδες σχετικά με την ψυχική και διανοητική υγεία των πεζογράφων της νέας ελληνικής γενεάς. Και βγήκε το απόφθεγμα πως είμαστε όλοι τρελοί.
Η πρώτη κίνησή μου ήταν να διαμαρτυρηθώ για μια σοβαρή κατηγορία που δεν βασιζόταν σε πραγματικά, μα ούτε και ηθικά δεδομένα. Όταν όμως συλλογίστηκα κάπως ωριμότερα, είδα πως η τυχόν διαμαρτυρία μου θα βρισκόταν στους αντίποδες της πραγματικότητος. Και παραδέχτηκα με ανακούφιση, πως διόλου απίθανο, τόσο εγώ, όσο κι' άλλοι εν πεζογραφία συνάδελφοί μου, να χρωστάμε της Μιχαλούς.
Το ζήτημα της συγγένειας Τέχνης κι' Αρρώστιας είναι παλιό, πολυσυζητημένο και λυμένο από κάθε άποψη. Επομένως δεν έρχομαι σ'αυτή τη στήλη να κουβαλήσω κουκουβάγιες στην Αθήνα. Απλώς και μόνο, θέλω να φρεσκάρω το μνημονικό εκείνων που μας έρριξαν κατάμουτρα με περιφρόνηση τις υποθετικές αρρώστιες μας.
Και πρώτα, από μικρό παιδί, έμαθα στην οικογένειά μου και το σχολείο τρία πράγματα: α') να λυπάμαι τους καϋμένους τους τρελούς, β') να μη τους πειράζω, και γ') να φέρωμαι μαζί τους σα να ήταν στα καλά τους. Οι γονείς κι' οι δασκάλοί μου, μού είπαν πως αυτό επιβάλλει η ψυχική ευγένεια, ο ανθρωπισμός και το κοινωνικό fair- play. Μα φαίνεται πως από τότε προοδέψαμε. Και το χαριτωμένο παράδειγμα δεν δίνεται από την ασεβή των πάντων νεότητα. Απεναντίας...
Ύστερα, άρχισα να συλλογιέμαι πάνω στην υγιεινή κατάσταση των Μεγάλων Δημιουργών της Ανθρωπότητας. Βέβαια, κι' αυτοί άνθρωποι ήταν, και σαν άνθρωποι είχαν τις αρρώστιες τους: Αρθριτισμό, καρδιακές παθήσεις, συνάχι, σκωληκοειδίτιδα, εντεροκωλίτιδα, ρευματισμούς και υπερχλωρυδρίες. Όλες αυτές οι παθήσεις δεν μπορούν παρά ελάχιστα κι έμμεσα να επηρεάσουν τη διαμόρφωση του χαρακτήρα και του ψυχολογικού κόσμου του αρρώστου. Μα υπάρχουν μερικές άλλες ασθένειες που χτυπάν αμέσως και γερά, είτε στη διανόηση, είτε στην ψυχή του ανθρώπου. Αυτές διαιρούνται σε τρεις μεγάλες τάξεις:
α') Στις καθαυτό νευροψυχικές παθήσεις, β') σε ορισμένες λοιμώξεις που οι τοξίνες τους επιδρούν στον ψυχικό κόσμο του αρρώστου, όπως η φυματίωση, ο αλκοολισμός κλπ και γ') Σε βασικές αναπηρίες, όπως η τύφλωση, η κωφότης, η σεξουαλική ανικανότης, η αποκρουστική δυσμορφία- που οξύνουν το χαρακτήρα, και φέρνοντας τον ασθενή μακριά από τον μέσον όρο της τρεχούμενης ζωής, διαμορφώνουν τελείως αλλιώτικα την ψυχοσύνθεσή του.
~ ο ~
Έχει αποδειχθεί πως η τάξη των μεγάλων Δημιουργών έπασχε και πάσχει απ'αυτές τις
αρρώστιες πολύ περισσότερο, παρά από τις άλλες. και μέσα σ'αυτή την τάξη, το ποσοστό των ψυχικά αρρώστων είναι τρομακτικά μεγάλο.
Μερικά παραδείγματα:
Ο Όμηρος ήταν τυφλός. Ο Σωκράτης ασχημότατος. Ο Γκαίτε φυματικό και νευρασθενής (οι απότομοι θόρυβοι τον έρριχναν σε νευρικές κρίσεις, κι' ήταν υποκείμενος στον ίλιγγο).
Ο Μπετόβεν κουφός κι'αλκοολικός. Ο Τολστόϊ νευρασθενή; με φανερό μυστικιστικό παραλήρημα. Οι δυο μεγαλείτεροι μυθιστοριογράφοι των αιώνων, ο Φλωμπέρ κι' ο Ντοστογιέφκσυ ήταν επιληπτικοί. Επιληπτικός κι' ο Βύρων. Ο Μωπασσάν, ο Σούμαν, ο Βιζυηνός πέθαναν στο φρενοκομείο. Ο μεγαλείτερος ποιητής μας, ο Σολωμός, κι' ο μεγαλείτερος πεζογράφος μας, ο Παπαδιαμάντης, αλκοολικοί κι' οι δυο όπως κι' ο βερλαίν κι' ο Πορφύρας. Ο Μπωντελαίρ τοξικομανής, ο Κιτς, ο Μότσαρτ, ο Σούμπερτ, ο Καρκαβίτσας φυματικοί.. Ο Ούγκο Βολφ, παράφρων. Π Βίκτωρ Ουγκώ, αδελφός μανιακού και πατέρας παράφρονος. Ο Φρ. Κοπέ φυματικός. Ο Νίτσε νευρασθενής, άυπνος, εθισμένος στη βερονάλη. Ο Βαν Γκογκ αυτόχειρ, κι' ο Γκωγκέν για τα σίδερα. Ο Γκογκούρ κι' ο Προυστ ζούσαν μέσα σε θορυβοστεγή δωμάτια, για ν' αποφεύγουν τον κάθε κρότο (ο Προυστ επι πλέον ασθματικός). Ο Μπαλζάκ είχε πολλά σημεία ανισορροπίας. Ο Βερλαίν, εκτός του αλκοολισμού του ήταν σεξουαλικά ανεστραμένος, όπως ο Καβάφης, ο Ρεμπώ, ο Ζαν Λορραίν, ο Πιερ Λοτί. Ο Μάτερλιγκ, ο Πόου αλκοολικοί. Ο Τσέχωφ φυματικός. Ο Γκόγκολ πέθανε από γενική κατάρρευση του νευρικού του συστήματος. Ο Τζακ Λόντον κι' ο Καρυωτάκης αυτόχειρες. Ο Καρλ- Μαρία Βέμπερ φυματικός, όπως κι' ο Σοπέν κι' ο Σαμαίν κι' ο Γκόρκυ. Ο Πιερ Λούϋς παράφρων. Ο Μωρέάς το έτσουζε το δολοφόνον αψέντι, και... και... και.. ων ου έστι αριθμός.
~ ο ~
Το περίεργο είναι, πώς όλοι αυτοί οι ψυχικά άρρωστοι, εδημιούργησαν όχι μόνο μεγάλα έργα μα και ξέχειλα από υγεία. Το γιατί; δεν το ξέρω. Ίσως σ'αυτό το σημείο, η φροϋδική επεξήγηση της καλλιτεχνικής δημιουργίας, να είναι η σωστότερη.
Κι αντίθετα, ελάχιστοι ήταν οι ψυχικά υγιείς Μεγάλοι Δημιουργοί. Ενώ στην τάξη των μετρίων δημιουργών, η υγεία βασιλεύει σε άτομα κι' είναι ανύπαρκτη στα έργα. Γιατί συνήθως αυτοί οι μια χαρά- χτύπα ξύλο!- άνθρωποι έχουν τη μανία να χώνουν την μύτη τους σε ανθυγιεινές καταστάσεις. Όρα εκ νέου Φρόϋντ...
Μόνο μια αρρώστια, όχι μόνο δεν προσθέτει τίποτα στο δαιμόνιο του Δημιουργού, μα αφαιρεί και τις ελάχιστες ικμάδες που πιθανόν ποτέ να υπήρξαν: Η αρτηριοσκλήρωση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου